ΛΑΓΑΝΑ

(αρχ. λάγανον = πλατιὰ λεπτὴ πίτα. Από το ρήμα λαγαίω= χαλαρώνω, αφήνω)

Είναι το παραδοσιακό πλατύ και λεπτό ψωμί οβάλ σχήματος, με σουσάμι στην επιφάνειά του που τρώγεται κάθε Καθαρὰ Δευτέρα. Παλιά ήταν άζυμη. Στα χρόνια μας δεν αφήνεται να φουσκώσει πολύ.

Η λαγάνα είναι γνωστή από την αρχαιότητα.

Την αναφέρει και ο Αθήναιος στις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη: "Λαγάνα πέττεται". Ο Οράτιος την ονομάζει " γλύκισμα των φτωχών". 

Την αναφέρει και ο Παπαδιαμάντης περιγράφοντας το φαγητό ενός φιλόσοφου χαμάλη: "Εστρώνετο επάνω εις τον σοφάν σταυροπόδι, σιμά στο «κεπένι» του φούρνου, έπαιρνε μισό ψωμί ή κατά προτίμησιν δύο λαγάνες, έτρωγεν όλον το γιουβέτσι, έπινε μισήν οκάν κρασί..."

Στο " Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς" ο Χρόνης Μίσσιος μιλάει για έναν αγωνιστή που είχε ένα ελάττωμα που τον έκανε ακατάλληλο για παράνομη δουλειά: «ήταν ένας ψηλός, με κάτι αυτιά σαν αποκριάτικες λαγάνες, μια φορά να τον έβλεπες, δεν τον ξεχνούσες για όλη σου τη ζωή».

Θρησκευτικά συνδέεται με τον πρόχειρο άζυμο άρτο των Εβραίων στο δικό τους Πάσχα (πέρασμα) προς την γη της ελευθερίας.

Έχει κι έναν πνευματικό συμβολισμό: να είμαστε τούτο τον καιρό ταπεινοί. Να μην φουσκώνουμε από εγωισμό και αλαζονία.

Καλή Σαρακοστή!