Κυριακή 27 Δεκεμβρίου 2020

Η ιστορία του μελομακάρονου

Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η λέξη μελομακάρονο είναι σύνθετη από το μέλι και το μακαρόνι, το οποίο θεωρούν ιταλικής προέλευσης. 

Όμως η αλήθεια είναι άλλη. Ας πάμε πίσω στο χρόνο για να βρούμε το κλειδί της σύνθετης λέξης. Στα λεξικά αναφέρεται ότι η λέξη «μακαρόνι» παράγεται από τη μεσαιωνική ελληνική λέξη «μακαρωνία» (επρόκειτο για νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά, όπου μακάριζαν το νεκρό). 

Η μακαρωνία με τη σειρά της έρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «μακαρία» ή «μακάρια» που δεν ήταν άλλο από την ψυχόπιτα, δηλαδή, ένα κομμάτι άρτου, στο σχήμα του σύγχρονου μελομακάρονου, το οποίο το προσέφεραν μετά την κηδεία. 

Στον Επιτάφιο λόγο, που εκφώνησε ο Περικλής το 430 π.Χ. για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου, υπάρχουν μαρτυρίες ότι στον Κεραμεικό βρίσκονταν γυναίκες που θρηνούσαν όπως ήταν τα έθιμο τους νεκρούς του πολέμου και οι οποίες στο τέλος μοίραζαν και τα «μακάρια», τα οποία είχαν προετοιμάσει από το σπίτι τους. Σύμφωνα με τα ισχύοντα, ένας εκλεγμένος πολίτης που η γνώμη του ήταν συνετή και άξια, έλεγε τον έπαινο τον πρέποντα και η τελετή έληγε. Στην περίπτωση αυτή ορίστηκε να μιλήσει ο Περικλής, ο γιος του Ξανθίππου. Ο μνημειώδης λόγος του διασώθηκε από τον ιστορικό Θουκυδίδη. 

Αυτά λοιπόν που σήμερα μοιράζουμε στις κηδείες για αυτούς που έφυγαν και έγιναν μακάριοι ( ή μακαρίτες), τα κόλυβα δηλαδή, είναι η συνέχεια του αρχαίου εθίμου των «μακαρίων». 

Τα μακαρία ή μακάρια περιλούστηκαν από τους Βυζαντινούς με σιρόπι μελιού και ονομάστηκαν : μέλι+μακαρία =μελομακάρια= μελομακάρονα. Τα μελομακάρονα καθιερώθηκαν ως γλύκισμα του Δωδεκαημέρου, κυρίως από τους Μικρασιάτες Έλληνες, οι οποίοι τα ονόμαζαν και «φοινίκια», επειδή αρχικά έβαζαν λίγο χουρμά στην ζύμη που είναι ο καρπός του φοίνικα. 

Ο λόγος ήταν ότι με την γέννηση του Χριστού ένας παλιός κόσμος έδινε την θέση του σε μια καινούργια γλυκιά ζωή γι’ αυτό και τα «μακάρια» πασπαλίστηκαν με μέλι. 

Οι Λατίνοι και αργότερα οι Ιταλοί χρησιμοποιούσαν τη λέξη μακαρωνία ως maccarone που τελικά κατέληξε να σημαίνει το σπαγγέτι. Τέλος, από το μεσαίωνα και μετά στη Γαλλία και την Αγγλία, ένα είδος αμυγδαλωτού μπισκότου ονομάστηκε «macaroon», το οποίο σήμερα το λέμε «μακαρόν».

Πηγές: 

https://www.kathimerini.gr/.../oi-rizes-ton-melomakaronon/ 

https://ahungrybear.weebly.com/blog/61

https://www.supersyntages.gr/.../apo-poy-piran-onoma-toys...

https://el.wiktionary.org/.../%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF...